Državni etalon

Državni etalon vremena i frekvencije u toku 2019. godine je predstavljao komercijalni rubidijumski časovnik, proizvođača Gillam-Fei, tip SQMP. Njime se ostvarivala metrološka sljedivost na sekundarnom nivou pri čemu je njegova kalibracija obavljena u slovenačkom SIQ-u. Period izlaznih impulsa iz oscilatora predstavlja realizaciju vremenskog intervala od 1 s. Oscilator na svom izlazu generiše i frekvenciju čija je vrijednost 5 MHz ili 10 MHz. Osnovne karakteristike rubidijumskog časovnika su:

• tačnost reda 10^-10;
• stabilnost ± 5·10^-11 za period od mjesec dana.

Nabavkom novog cezijumskog časovnika (proizvođač Microsemi Corporation, model 5071A) krajem 2019. godine, ostvaren je prvi uslov za ponovno učešće Zavoda za metrologiju u određivanju UTC. Osnovne karakteristike cezijumskog časovnika tipa Microsemi 5071A su:

• tačnost ± 1 x 10^-12;
• stabilnost ≤ 1.2 x 10^-11, vrijeme usrednjavanja od 1s;
• dugoročna stabilnost ≤ 5.0 x 10^-14, petodnevno usrednjavanje.

Nakon podešavanja parametara i uspostavljanja linka sa BIPM-om, u prvom tromjesječju 2020. godine očekuje se ponovno ostvarivanje „crnogorske sekunde“, odnosno ponovno učešće u određivanju UTC. Primjenom GPS metode istovremenog posmatranja obezbijediće se uspostavljanje sljedivosti etalona za vrijeme i frekvenciju, odnosno rezultata mjerenja do SI sistema. Ova metoda se primjenjuje za izračunavanje relativnog odstupanja frekvencije cezijumskog časovnika u odnosu na frekvenciju referentne laboratorije, kao i za izračunavanje stabilnosti cezijumskog časovnika. Samim tim ovaj časovnik bi preuzeo ulogu državnog etalona vremena i frekvencije u Crnoj Gori i bio bi nosilac sljedivosti u oblasti mjerenja vremena i frekvencije u našoj državi.

Šema sljedivosti

Sljedivost u Laboratoriji za vrijeme i frekvenciju se u toku 2019. godine obezbjeđivala uz pomoć rubidijumskog časovnika i to na sekundarnom nivou.

Kalibracija etalona

Akreditovano područje:

Laboratorija za vrijeme i frekvenciju je akreditovana za izvođenje sljedećih mjerenja i kalibracija:

• mjerenje frekvencije u opsegu od 1 mHz do 350 MHz;
• mjerenje vremenskog intervala u opsegu od 1 ns do 100 000 s;
• kalibracija frekvencmetara;
• kalibracija štoperica;
• kalibracija etalona vremena.

Opseg akreditacije Laboratorije za vrijeme i frekvenciju

Ovjeravanje mjerila

U Laboratoriji za vrijeme i frekvenciju se sprovodi postupak pregleda mjerila vremena i frekvencije da bi se utvrdila ispunjenost propisanih metroloških zahtjeva u cilju ovjeravanja:

• osnovnih časovnika u sklopu telefonskih centrala;
• mjerila za kontrolu brzine vozila u pokretu.

Odobrenje tipa mjerila

U cilju provjere ispunjenosti propisanih tehničkih i metroloških zahtjeva za određivanje tipa mjerila, Laboratorija za vrijeme i frekvenciju sprovodi postupak ispitivanja tipa sljedećih mjerila iz oblasti mjerenja vremena i frekvencije u skladu sa Uredbom o zakonskim mjerilima za koje je obavezno ovjeravanje, odnosno odobrenje tipa mjerila („Sl. list CG”, br. 81/09):

• osnovnih časovnika u sklopu telefonskih centrala;
• mjerila za kontrolu brzine vozila u pokretu.

Kontakt

Rukovodilac laboratorije:

Goran Vukoslavović, dipl. ing.
tel: +382 20 601 360
+382 20 601 361
fax: +382 20 634 651
e-mail: goran.vukoslavovic@metrologija.gov.me

Zamjenica rukovodioca laboratorije:

Alina Musić, Spec. Sci
tel: +382 20 601 360
+382 20 601 361
fax: +382 20 634 651
e-mail: alina.musić@metrologija.gov.me