EnglishZavod za metrologiju predstavlja Crnu Goru u međunarodnim i regionalnim metrološkim organizacijama, kao i organizacijama u oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala. U okviru svoje nadležnosti, Zavod za metrologiju sprovodi aktivnosti u cilju ispunjavanja člana 77 Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropskih zajednica i njihovih članica sa jedne strane i Crne Gore, sa druge strane, kojim su definisane obaveze Crne Gore da će preduzeti neophodne mjere kako bi postepeno postigla usaglašenost s tehničkim propisima Zajednice i evropskom standardizacijom, metrologijom, akreditacijom i procedurama za ocjenu usaglašenosti. Prema članu 77, ugovorne strane će težiti da:
- promovišu upotrebu tehničkih propisa Zajednice, evropskih standarda i procedura za ocjenu usaglašenosti;
- obezbjeđuju pomoć u jačanju razvoja infrastrukture kvaliteta: standardizacije, metrologije, akreditacije i ocjene usaglašenosti;
- promovišu učešće nadležnih tijela Crne Gore u radu organizacija koje se bave standardizacijom, ocjenjivanjem usaglašenosti, metrologijom i sličnim oblastima (npr. CEN, CENELEC, ETSI, EA, WELMEC, EURAMET, itd.);
- gdje je neophodno, zaključuju Sporazum o ocjeni usaglašenosti i prihvatanju industrijskih proizvoda kada zakonski okvir i procedure u Crnoj Gori budu dovoljno usaglašeni sa procedurama Zajednice i kada bude dostupna odgovarajuća ekspertiza.
U Odjeljenju za međunarodnu saradnju vrše se poslovi koji se odnose na:
- izvršavanje poslova vezanih za predstavljanje Crne Gore u međunarodnim i regionalnim metrološkim organizacijama – Evropsko udruženje nacionalnih metroloških instituta (EURAMET), Međunarodna organizacija za zakonsku metrologiju (OIML), Evropska kooperacija u zakonskoj metrologiji (WELMEC), Međunarodni biro za tegove i mjere (BIPM), Međunarodno udruženje službi za analizu (IAAO), kao i učešće u njihovom radu;
- poslove bilateralne i regionalne saradnje sa međunarodnim institucijama u Crnoj Gori;
- učešće u radu međunarodnih institucija u Crnoj Gori, u oblasti metrologije i dragocjenih metala;
- pripreme i učešća na međunarodnim konferencijama, seminarima, komitetima iz oblasti metrologije i dragocjenih metala;
- pripremu i izradu svih vrsta dokumenata za potrebe uspostavljanja i održavanja saradnje Zavoda sa međunarodnim i regionalnim metrološkim organizacijama;
- aktivnosti prevođenja svih relevantnih dokumenata;
- promociju i korišćenje međunarodnih programa i fondova u cilju jačanja kapaciteta iz oblasti metrologije i dragocjenih metala, ali i Zavoda kao organa uprave;
- praćenje standarda u sprovođenju nacionalnih politika i njihovo usklađivanje sa međunarodnim standardima u oblasti metrologije;
- pripremanje i dostavljanje informacija za druge državne i međunarodne institucije;
- aktivnosti koje se realizuju u okviru međunarodnih i regionalnih projekata u oblasti metrologije i dragocjenih metala, kao i poslovima u vezi sa pristupanjem Crne Gore Evropskoj uniji;
- praćenja realizacije projekata finansiranih sredstvima međunarodnih, regionalnih, bilateralnih donatorskih organizacija;
- vođenje evidencija o učešću i realizaciji međunarodnih i regionalnih projekata;
- pripremu i izradu svih vrsta planova, analiza, elaborata i strategija u dijelu saradnje sa državnim i naučnim institucijama u cilju razvoja metrologije;
- planiranje i sprovođenje interne edukacije službenika i namještenika u oblasti metrologije, sistema kvaliteta i projektnog menadžmenta u cilju obezbjeđenja kontinuiranog stručnog usavršavanja;
- pripremu i izradu svih vrsta informaciono dokumentacionih materijala, publikacija, brošura, marketinških materijala, stručne i priručne literature i drugih materijala;
- vršenje drugih poslova u skladu sa propisima.
EURAMET – Evropsko udruženje nacionalnih metroloških instituta je savez nacionalnih metroloških organizacija iz zemalja članica Evropske unije (EU) i Evropske asocijacije za slobodnu trgovinu (EFTA). Cilj ove organizacije je postizanje veće efikasnosti kroz koordinaciju i razmjenu metroloških aktivnosti i usluga.
Zavod za metrologiju je punopravni član Evropskog udruženja Nacionalnih metroloških instituta, EURAMET-a od 7. juna 2011. godine. Imenovani su predstavnici Zavoda za sljedeće tehničke komitete EURAMET-a: TC – EM: Tehnički komitet za elektricitet i magnetizam (Electricity and Magnetism), TC – IM: Tehnički komitet za interdisciplinarnu metrologiju (Interdisciplinary Metrology), TC – F: Tehnički komitet za protok (Flow), TC – M: Tehnički komitet za masu i srodne veličine (Mass and related Quantities) i TC- Q: Tehnički komitet za kvalitet (Quality), TC – T: Tehnički komitet za termometriju (Thermometry),TC – TF: Tehnički komitet za vrijeme i frekvenciju (Time and Frequency) i TC – L: Tehnički komitet za dužinu (Length). Jedan od osnovnih ciljeva EURAMET-a je i koordinirano evropsko istraživanje u oblasti metrologije, odnosno analiza zajedničkih budućih potreba u oblasti metrologije, definisanje zajedničkih ciljeva i programa, planiranje i izvršavanje zajedničkih istraživačkih projekata. Posebno je značajan Evropski istraživački i inovativni program u oblasti metrologije (EMPIR), u kojem su službenici Zavoda učestvovali kroz grantove za mobilnost istraživača (RMG).
Predstavnici Zavoda za metrologiju u tehničkim komitetima
| Tehnički komitet | Predstavnik/ca |
|---|---|
| TC – IM (interdisciplinarna metrologija) | Naina Čuturić-Knežević |
| TC – T (termometrija) | Tanja Vukićević |
| TC – F (protok) | Mirjana Mihailović |
| TC – EM (elektricitet i magnetizam) | Goran Vukoslavović |
| TC – Q (kvalitet) | Goran Vukoslavović |
| TC – M (masa i srodne veličine) | Tamara Bošković Begenišić |
| TC – L (dužina) | Gordana Bajić |
| TC – TF (vrijeme i frekvencija) | Goran Vukoslavović |
Međunarodna organizacija za zakonsku metrologiju (OIML) osnovana je 1955. godine u Parizu sa ciljem unapređenja globalne harmonizacije zakonskih metroloških procedura koje podržavaju i olakšavaju međunarodnu trgovinu. Zavod za metrologiju je dopisni član Međunarodne organizacije za zakonsku metrologiju OIML od novembra 2007. godine. OIML obezbjeđuje članicama uputstva za definisanje nacionalnih i regionalnih zahtjeva koji se odnose na proizvodnju i upotrebu mjerila koja se upotrebljavaju u zakonskoj metrologiji.
| Tehnički komitet | Predstavnik/ca | Zamjenik/ca |
|---|---|---|
| TC 1 – Terminologija | Zoran Ćetković | Naina Čuturić-Knežević |
| TC 2 – Mjerne jedinice | Goran Vukoslavović | Naina Čuturić-Knežević |
| TC 3 – Metrološka kontrola | Zoran Ćetković | Goran Vukoslavović |
| TC 4 - Etaloni i uređaji za kalibraciju i ovjeravanje | Goran Vukoslavović | Zoran Ćetković |
| TC 5 - Opšti zahtjevi za mjerne instrumente | Goran Vukoslavović | Zoran Ćetković |
| TC 6 – Prethodno upakovani proizvodi | Jasna Mudreša | Budimir Vidaković |
| TC 7 - Mjerni instrumenti za dužinu i srodne veličine | Gordana Bajić | Tomo Božović |
| TC 8 - mjerenje količina tečnosti | Sonja Ivanović | Miloš Mujović |
| TC 9 – Instrumenti za mjerenje mase i gustine | Tamara Bošković Begenišić | Budimir Vidaković |
| TC 10 – Instrumenti za mjerenje pritiska, sile i srodnih veličina | Goran Vukoslavović | Dejan Sokić |
| TC 11 – Instrumenti za mjerenje temperature i srodnih veličina | Tanja Vukićević | Tatjana Raičević |
| TC 12 – Instrumenti za mjerenje električnih veličina | Jovana Vukoslavović | Milan Perović |
| TC 13 – Mjerni instrumenti za akustiku i vibracije | Gordana Pješčić | Dragana Vidaković |
| TC 14 – Mjerni instrumenti za optiku | Alina Musić | Jasna Mudreša |
| TC 15 – Mjerni instrumenti za jonizujuća zračenja | Dejan Kastratović | Budimir Vidaković |
| TC 16 – Instrumenti za mjerenje zagađivača | Budimir Vidaković | Vladan Jestrović |
| TC 17 – Instrumenti za fizičko-hemijska mjerenja | Ana Stanišić | Ljiljana Lubarda |
| TC 18 – Medicinski mjerni instrumenti | Jasna Mudreša | Dragana Nešović |
Crna Gora, odnosno Zavod za metrologiju, pristupili su krajem 2019. kao punopravni član novoformiranoj međunarodnoj organizaciji WELMEC (Evropska kooperacija u zakonskoj metrologiji).
Usljed promjene organizacione strukture WELMEC-a od članova te organizacije zatraženo je 2019. ponovno potpisivanje deklaracije o pristupanju.
Shodno tome, trenutno je u Odboru WELMEC-a zastupljeno 39 evropskih država.
Predstavnici Zavoda za metrologiju u proteklom periodu učestvovali su u radu WELMEC – ovih radnih grupa WG i WELMEC Working Groups. S obzirom na to da organi WELMEC-a sarađuju sa Evropskom komisijom i Savjetom, učešće na radnim grupama omogućilo je razmjenu informacija značajnih za usklađivanje nacionalnog sa zakonodavstvom Evropske unije.
WELMEC je osnovan u junu 1990. u Švajcarskoj u cilju razvijanja međusobnog povjerenja između evropskih institucija za zakonsku metrologiju, usklađivanja aktivnosti u zakonskoj metrologiji, kao i cilju razmjene informacija između zainteresovanih strana.
Zavod za metrologiju je od 2009. do kraja 2019. bio pridruženi član WELMEC-a.
Predstavnici Zavoda za metrologiju u radnim grupama
| Radna grupa | Predstavnik/ca | Zamjenik/ca |
|---|---|---|
| WG2: Tegovi i mjerila mase | Goran Vukoslavović | Tamara Bošković Begenišić |
| WG5: Metrološki nadzor | Zoran Ćetković | Tomo Božović |
| WG6: Prethodno upakovani proizvodi | Jasna Mudreša | Ljiljana Lubarda |
| WG7: Softver | Aleksandar Jovanović | Mladen Bešić |
| WG8: Implementacija MID i NAWI direktiva | Zoran Ćetković | Naina Čuturić-Knežević |
| WG10: Mjerni sistemi za tečnosti koje nijesu voda | Vladan Jestrović | Tomo Božović |
| WG11: Gasomjeri i brojila električne energije | Dejan Sokić | Milan Perović |
| WG12: Taksimetri | Miloš Mujović | Vladan Jestrović |
| WG13: Vodomjeri i toplotna mjerila | Sonja Ivanović | Miloš Mujović |
Crna Gora je od 1. avgusta 2011. godine pridružena članica Generalne Konferencije za tegove i mjere CGPM. Navedeno članstvo prethodi prijavi za punopravno članstvo u Međunarodnom birou za tegove i mjere BIPM. Pridruženo članstvo CGPM-u omogućilo je da Zavod za metrologiju 19. oktobra 2011. godine, potpiše CIPM MRA odnosno CIPM Aranžman o međusobnom priznavanju. Potpisivanjem CIPM Aranžmana o međusobnom priznavanju obezbijedili su se uslovi za međusobno priznavanje sertifikata o kalibraciji i mjerenjima koje izdaju nacionalni metrološki instituti država članica i tako se potpomaže postupak uklanjanja tehničkih barijera trgovini.
Međunarodni biro za tegove i mjere (BIPM – Bureau International des Poids et Mesures), zajedno sa Međunarodnim komitetom za tegove i mjere (CIPM) i Generalnom konferencijom za tegove i mjere (CGPM) čini jednu od tri organizacije ustanovljene Metarskom konvencijom sa zadatkom uspostavljanja i održavanja univerzalnog sistema mjerenja.
Metarska konvencija je osnovni dokument savremenog metričkog sistema koji se zasniva na upotrebi Međunarodnog sistema jedinica (SI). Metarska konvencija potpisana je 20. maja 1875. godine od strane predstavnika 17 država i predstavlja istorijsku prekretnicu ka uspostavljanju jedinstvenog mjerenja.
Kao rezultat dugogodišnjeg učešća i ostvarenih rezultata u svojstvu pridruženog člana, Crna Gora i Zavod za metrologiju, kao nacionalni metrološki institut, stupili su u punopravno članstvo u Međunarodnom birou za tegove i mjere (BIPM) 24. januara 2018. godine. Pristupanjem BIPM-u, Crna Gora je postala 59. država sa punopravnim članstvom u toj organizaciji i učestvovaće u donošenju odluka na najvišem svjetskom nivou u oblasti metrologije. Dobijanjem tog statusa, Crna Gora, odnosno Zavod za metrologiju, moći će da primjenjuje pravo učešća i glasa na sastancima Generalne konferencije za tegove i mjere (CGPM), pravo ostvarivanja međunarodno prepoznate metrološke sljedivosti kroz usluge kalibracije koje pruža BIPM, bez dodatnih troškova i mogućnost učešća u međunarodnim poređenjima državnih etalona.
Crna Gora postala je pridruženi član CGPM-a, odnosno Generalne konferencije za tegove i mjere, 1. avgusta 2011. godine.
Zavod za metrologiju je 19. oktobra 2011. godine potpisao CIPM MRA (CIPM Aranžman o međusobnom priznavanju).
Metarska konvencija je osnovni dokument savremenog metričkog sistema koji se zasniva na upotrebi Međunarodnog sistema jedinica (SI). Metarska konvencija potpisana je 20. maja 1875. godine od strane predstavnika 17 država i predstavlja istorijsku prekretnicu ka uspostavljanju jedinstvenog mjerenja. Konvencijom je uspostavljen Međunarodni biro za tegove i mjere (BIPM – Bureau International des Poids et Mesures), čiji je zadatak uspostavljanje i održavanje univerzalnog sistema mjerenja. BIPM je pod nadležnošću Generalne konferencije za tegove i mjere (CGPM), a Međunarodni komitet za tegove i mjere (CIPM) vrši nadzor nad ovom organizacijom.
Zavod za metrologiju postao je pridruženi član Generalne konferencije za tegove i mjere 1. avgusta 2011. godine. Kao rezultat dugogodišnjeg članstva i ostvarenih rezultata, Zavodu za metrologiju je, u decembru 2016. godine, upućen poziv za punopravno članstvo u BIPM-u i pristupanje Metarskoj konvenciji. Nakon usvajanja Zakona o potvrđivanju Metarske konvencije 29. decembra 2017. godine, Crna Gora i Zavod za metrologiju, kao nacionalni metrološki institut, primljeni su 24. januara 2018. u punopravno članstvo u Međunarodnom birou za tegove i mjere (BIPM).
Pristupanje Metarskoj konvenciji omogućava Crnoj Gori direktno poređenje državnih etalona sa međunarodnim, uspostavljajući na taj način sljedivost pouzdanih i tačnih mjerenja u našoj zemlji u skladu sa definicijama koje utvrđuje CGPM.
Zavod za metrologiju je u oktobru 2020. godine dobio status posmatrača u okviru Bečke konvencije (Hallmarking Convention), odnosno u sklopu Međunarodnog ugovora o prekograničnoj trgovini predmetima od dragocjenih metala.
Članstvo u Međunarodnom udruženju službe za analizu (IAAO) koje datira od 2012. godine, prekinuto je prestankom rada tog udruženja 31. decembra 2019. godine.
Na nedavnom zasijedanju Bečke konvencije zaključeno je da je većina bivših članova IAAO, uspješno integrisana u Konvenciju, gdje su dobili status „nečlana“ („Non-Member“): kao učesnici tehničkog programa (TPP) ili sa statusom posmatrača.
Kako Zavod za metrologiju nije član Konvencije, predstavnici Zavoda mogu da prisustvuju zasijedanjima Odbora Bečke konvencije, bez prava glasa i mogućnosti primjene zajedničkog kontrolnog žiga (CCM – Common Control Mark).
Na teritoriji članica potpisnica Bečke konvencije, postiže se slobodno kretanje predmeta od dragocjenih metala označenih sa CCM zajedničkim kontrolnim žigom.
Države potpisnice Bečke konvencije dozvoljavaju uvoz predmeta od dragocjenih metala žigosanih CCM žigom bez ponovnog ispitivanja. U državama koje nisu članice Bečke konvencije, CCM zajednički kontrolni žig, prepoznaje se kao pouzdana oznaka kvaliteta predmeta od dragocjenih metala.
Konvencija redovno organizuje međulaboratorijske šeme testiranja (Round Robin), koje omogućavaju laboratorijama učesnicama da demonstriraju pravilnu primjenu metoda analize.
Laboratorija za dragocjene metale uspostavljena u okviru Zavoda za metrologiju, početkom oktobra ove godine učestvovala je u međulaboratorijskom poređenju u cilju procjene tehničke kompetentnosti za ispitivanje predmeta od zlata i srebra metodom rendgenske spektrometrije.